Þegar notast er við heimildir í ritgerð er nauðsynlegt að skrá þær í sérstaka heimildaskrá. Þar eru tilgreindir ýmsir þættir um heimildina sem gera þeim sem les ritgerðina auðveldara fyrir að finna upplýsingarnar sem byggt er á. Athugið að það þarf alltaf að tilgreina hvaðan upplýsingar sem notast er við eru fengnar. Þetta á bæði við þegar er verið að umorða það sem einhver annar hefur sett fram, svo sem hugmyndir eða rannsóknir og þegar verið er að vitna beint og orðrétt í ummæli einhvers annars.
Í fræðilegum verkum og rannsóknarritgerðum þarf alltaf að koma skýrt fram hvaða heimildir eru notaðar.
Heimildaskrá er listi yfir allar heimildirnar sem notaðar hafa verið við gerð ritgerðarinnar. Heimildaskrá er alltaf skráð eftir ákveðnu kerfi og eru til fleiri en eitt kerfi sem hægt er að styðjast við. Hér á eftir fylgja leiðbeiningar um hvernig á að nota APA kerfið en það er algengt kerfi hér á landi. Hvort sem notast er við APA kerfið eða önnur heimildaskráningarkerfi er mjög mikilvægt að gæta alltaf samræmis í allri heimildaskráningu.
Upplýsingar sem þurfa að koma fram í heimildaskrá, eru eilítið mismunandi eftir heimildum, eins og má sjá á dæmunum hér á síðunni. Athugið að mikilvægt er að allar upplýsingar séu settar fram eins og í ritinu sem þær voru sóttar í.
Heimildir eru notaðar til að svara rannsóknarspurningunni, til að koma upplýsingum á framfæri og til að sýna að höfundur ritgerðarinnar hefur aflað sér upplýsinga um efnið.
Heimildir eru mikilvægar til þess að:
Texti sem við notum úr verkum annarra kallast tilvitnun. Tilvitnanir eru notaðar til að rökstyðja hugmyndir og tengja efnið við það sem áður hefur verið gert eða rannsakað á þessu sviði. Ef á að vitna í efni eftir annan höfund verður alltaf að geta heimilda.
Bein tilvitnun – texti er tekinn orðrétt upp eftir öðrum og merktur með gæsalöppum til að aðgreina hann frá eigin texta. Ef vitnað er beint í orð annarra má ekki breyta neinu innan gæsalappanna, meira að segja þó að sé prentvilla í textanum! Ef leynist prentvilla má merkja hana sérstaklega með því að skrifa [svo] beint á eftir henni, til þess að lesandinn átti sig á því að prentvillan er hluti af tilvitnuninni og ekki prentvilla í ritgerðinni sjálfri.
Ef tilvitnunin er lengri en 40 orð er hún ekki felld inn í texta heldur er dregin inn með tab takkanum. Þá eru ekki notaðar gæsalappir.
Óbein tilvitnun – þegar það sem aðrir hafa skrifað er umorðað og sagt frá því með eigin orðum. Þegar hugmyndir annarra eru umorðaðar þarf ekki að setja gæsalappir utan um tilvitnunina en samt er nauðsynlegt að setja tilvísun í sviga á eftir til þess að lesandinn átti sig á að þetta sé hugmynd eða efni sem höfundur ritgerðarinnar hefur eftir öðrum.
Hverri tilvitnun fylgir tilvísun, sem vísar í heimildaskránna en það sem er vitnað í þarf ALLTAF að skrá í heimildaskrá!
Mismunandi aðferðir eru til að skrá tilvísanir eftir því hvaða heimildaskráningarkerfi er notað. Í APA kerfinu sem er mikið notað á Íslandi eru tilvísanir hafðar í sviga inni í textanum. Hver tilvísun vísar þá til ákveðinnar heimildar í heimildaskránni.
Tilvísanir eru stuttar með lágmarksupplýsingum, svo sem nafni, ártali og blaðsíðutali.
Ekki þarf að vitna í heimildir um alkunnar staðreyndir, almenna þekkingu eða staðreyndir sem mjög auðvelt er að sannreyna.
Dæmi um þekkingu/staðreyndir sem þarf ekki að styðja með heimildum:
Það er að nokkru leyti háð markhópnum hvað þarf að styðja með heimildatilvitnun og þarf að meta hverju sinni hvort um almenna þekkingu er að ræða eða ekki.
Heimildaskránni er raðað í stafrófsröð, nöfnum erlendra höfunda eftir eftirnafni fyrsta höfundar en íslenskum nöfnum er alltaf raðað eftir eiginnafni. Séu höfundar fleiri en einn er þeim raðað eins og þeir koma fyrir á bókarkápu eða titilsíðu. Ef höfundur er óþekktur, skal skrá ritið undir titli í stafrófsröð. Atriði í heimildaskrá eru aðskilin með punkti. Við uppsetningu heimildaskrár á að nota einfalt línubil og önnur línan í hverri heimild á að vera inndregin.
Í Word er þetta gert með því að velja Home flipann og opna þaðan Paragraph gluggann, og breyta stillingum undir Indentation í „Hanging“.
Í Google Docs er þetta gert með því að velja Format flipann og þar undir Align & indent og í Indentation options velja Special indent „Hanging“.
Í heimildaskrá er heimildum raðað í stafrófsröð eftir nafni höfundar, fornafni Íslendinga en ættarnafni útlendinga. Séu höfundar fleiri en einn, er nöfnum þeirra raðað eins og þeir koma fyrir á bókarkápu.
Höfundur. (Útgáfuár). Titill. Útgefandi.
Tilvísun: (Höfundur, ártal) eða Höfundur (ártal)
Garðar Gíslason. (2008). Félagsfræði. Einstaklingur og samfélag (3. útgáfa). Mál og menning.
Tilvísun: (Garðar Gíslason, 2008) eða Garðar Gíslason (2008)
Friðrik H. Jónsson og Sigurður J. Grétarsson. (2007). Gagnfræðakver handa háskólanemum (4. útgáfa). Háskólaútgáfan.
Tilvísun: (Friðrik H. Jónsson og Sigurður J. Grétarsson, 2007) eða Friðrik H. Jónsson og Sigurður J. Grétarsson (2007)
Gombrich, E. H. (2008). Saga listarinnar (Halldór Björn Runólfsson þýddi). Opna.
Tilvísun: (Gombrich, 2008) eða Gombrich (2008)
Andrews, Philip og Cope, Peter. (2007). The complete digital photography manual. Everything you need to know to shoot and produce great digital photographs. Carlton.
Tilvísun: (Andrews og Cope, 2007) eða Andrews og Cope (2007)
Ef höfundur er óþekktur, skal skrá ritið undir titli á réttum stað í stafrófsröð.
Bárðar saga Snæfellsáss. (1999). Iðnú.
Tilvísun: (Bárðar saga Snæfellsáss, 1999) eða Bárðar saga Snæfellsáss (1999)
Árni Böðvarsson (ritstjóri). (1996). Íslensk orðabók (2. útgáfa, aukin og bætt). Mál og menning.
Tilvísun: (Árni Böðvarsson, 1996) eða Árni Böðvarsson (1996)
Mörður Árnason (ritstjóri). (2002). Ráðhygginn. Í Íslensk orðabók: M-Ö (3. útgáfa, aukin og endurbætt). Edda.
Tilvísun: (Mörður Árnason, 2002) eða Mörður Árnason (2002)
Dóra Hafsteinsdóttir og Sigríður Harðardóttir (ritstjórar). (1990). Turtildúfa. Í Íslenska alfræðiorðabókin. Örn og Örlygur
Tilvísun: (Dóra Hafsteinsdóttir og Sigríður Harðardóttir, 1990) eða Dóra Hafsteinsdóttir og Sigríður Harðardóttir (1990)
Sigurður Þórarinsson. (1974). Sambúð lands og lýðs í ellefu aldir. Í Sigurður Líndal (ritstjóri), Saga Íslands I. Hið íslenska bókmenntafélag – Sögufélagið.
Tilvísun: (Sigurður Þórarinsson, 1974) eða Sigurður Þórarinsson (1974)
Höfundur. (útgáfuár). Titill greinar. Heiti tímarits, árgangur (tölublað), síðutal.
Hilmar Snorrason. (2009). Gömlu skipin. Sjómannablaðið Víkingur, 71(3), 25-27.
Tilvísun: (Hilmar Snorrason, 2009) eða Hilmar Snorrason (2009)
Gíraffinn dularfulli: Hjartað kemur vísindamönnum í opna skjöldu. (2010). Lifandi vísindi, (1), 19-25.
Tilvísun: (Gíraffinn dularfulli: Hjartað kemur vísindamönnum í opna skjöldu, 2010) eða „Gíraffinn dularfulli: Hjartað kemur vísindamönnum í opna skjöldu“ (2010)
Halldór Jónsson. (1939). Neyðarkall á 182 metrum. Sjómannablaðið Víkingur, 1(1), 12.
Tilvísun: (Halldór Jónsson, 1939) eða Halldór Jónsson (1939)
Greinin er sótt af timarit.is http://timarit.is/view_page_init.jsp?pageId=4224833&issId=288338&lang=is, en af því að hún er skönnuð inn og því nákvæmlega eins og prentaða útgáfan, er hún skráð í heimildaskrá eins og um tímaritið sjálft væri að ræða
Höfundur. (útgáfuár). Titill greinar. Heiti dagblaðs, árgangur (tölublað), síðutal.
Kristín Heiða Kristinsdóttir. (2014, 28. október). Ég er sterkari en ég hélt að ég væri. Morgunblaðið, bls.10.
Tilvísun: (Kristín Heiða Kristinsdóttir, 2014) eða Kristín Heiða Kristinsdóttir (2014)
Í sumum dagblöðum er eingöngu gefin upp skammstöfun á nafni höfundar eða netfang. Þetta má til dæmis leysa á eftirfarandi hátt:
S.H.Á. (2014, 28. október). Sigið nú 40 metrar. Fréttablaðið, bls. 10.
(S.H.Á., 2014)
johanna@frettabladid.is [nafns ekki getið]. (2014, 28. október). Strætó fær tuttugu nýja strætisvagna. Fréttablaðið, bls. 2.
(johanna@frettabladid.is, 2014)
Fiskneysla eykst í heiminum. (2014, 28. október). Morgunblaðið, bls. 15.
(Fiskneysla eykst í heiminum, 2014) eða „Fiskneysla eykst í heiminum“ (2014)
Höfundur. (ártal, dagsetning). Titill [lýsing á tegund efnis]. Fjölmiðill, bls. x. http://www._______
Auður Albertsdóttir. (2014, 28. október). Aukinn áhugi á ferðum til Vesturheims. Mbl.is. http://www.mbl.is/frettir/innlent/2014/10/28/aukinn ahugi a vesturheimsferdum/
Tilvísun: (Auður Albertsdóttir, 2014) eða Auður Albertsdóttir (2014)
Athugið að stundum ber rafrænt form heimildarinnar sérstakt nafn, samanber Morgunblaðið og mbl.is og þá kemur það heiti fyrir framan slóðina.
Halloween svíkur aldrei. (2022, 13. október) Kvikmyndir.is. https://kvikmyndir.is/halloween-svikur-aldrei/
Tilvísun: (Halloween svíkur aldrei, 2022) eða „Halloween svíkur aldrei“ (2022)
Beach, C. (2022, 19. október). The Visual Identity for Pride Amsterdam 2022 is All About (Gender) Fluidity. Print. https://www.printmag.com/branding-identity-design/pride-amsterdam/
Tilvísun: (Beach, 2022) eða Beach (2022)
Stundum eru notaðar heimildir sem lesandinn hefur ekki möguleika á að nálgast. Slíkar heimildir geta til dæmis verið viðtöl, tölvupóstar og fyrirlestrar eða annað námsefni frá kennurum. Efni af þessu tagi er ekki skráð í heimildaskrá heldur eru allar upplýsingar um það settar beint inn í textann. Það getur til dæmis litið svona út:
Í viðtali við Ingibjörgu Rögnvaldsdóttur, forstöðumanns bókasafns og upplýsingamiðstöðvar Tækniskólans, þann 12. september 2011, kom fram að almennt leituðu vélstjórnarnemar ekki aðstoðar á bókasafninu við öflun heimilda.
Stefán Þór Herbertsson, vélstjóri á Beiti, hefur áratuga reynslu af báðum þessum kerfum. Hann telur að ekki sé teljandi munur…. (14. október 2011).
Skv. Björgúlfi Jónssyni, sölumanni hjá Ísfelli, er mikill verðmunur á skötuselsnetum eftir því hvar þau eru framleidd (12. nóvember 2011).
Ef um er að ræða viðtal þarf að koma fram fullt nafn viðmælanda og dagsetning viðtalsins. Jafnframt verður að segja deili á viðkomandi til skýringar á því af hverju til hans er leitað.